Av.Ali Mert KARAKILÇIK
ÇAĞRISIZ GENEL KURUL TOPLANTISI
Genel kurul toplantılarında çağrı merasimine uyma zorunluluğu ile kanun koyucu TTK’nın 416’ncı maddesinde toplantıdan ve gündeminden tüm pay sahiplerini haberdar etmek ve hazırlık yapabilmelerini sağlamak amacı gütmektedir[1]. Bu kapsamda pay sahipleri genel kurulda pay sahipliği haklarını kullanabilmektedir.
TTK’nın 416/1’inci maddesinde bütün payların sahipleri veya temsilcilerinin, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabileceği ve bu toplantı nisabı var olduğu sürece karar alabileceği düzenlenmiştir.
Pay sahibinin toplantının gerçekleştirilmesine itirazı, toplantının terkedilmesi şeklinde olabileceği gibi toplantı tutanağına yazdırmak şeklinde de olabilir. Şayet pay sahibi gündemin bir veya birkaç maddesine itiraz ederek bu maddelere ilişkin genel kurul gerçekleştirilmesine itiraz etmişse bu maddelere ilişkin yapılan genel kurulun ve alınan kararların yokluğu söz konusu olur[2]. Toplantı başladıktan sonra çağrının yasaya uygun yapılmadığı ya da hiç gerçekleştirilmediğine yönelik itiraz sonradan ileri sürülemez[3]. Ancak pay sahiplerinden biri ya da birkaçının toplantının devamı sırasında toplantıdan ayrılması halinde genel kurul toplantısı sona erer[4]. Nitekim bu husus yasanın 416/1’inci maddesinde yer alan toplantı nisabının var olduğu sürece karar alınabileceğine dair ifadesinden anlaşılmaktadır. Özetle alınan kararların geçerli olabilmesi için toplantı sonuna kadar tüm pay sahiplerinin hazır bulunması gerekir[5]. Toplantıya katılmayan ya da katılıp da sonradan terk eden pay sahibinin pay oranının alınacak kararı etkileyip etkilemeyeceği de sonucu değiştirmez (yani etki kuralı burada uygulanmaz), bu pay sahibinin yokluğunda alınacak kararlar hükümsüz olur[6].
Pay sahiplerinin çağrısız olarak toplantı yapılmasına itirazı herhangi bir şekle tabi değildir. Bu itiraz gerek sözlü gerekse de toplantının terkedilmesi şeklinde örtülü olarak yapılabilir. Bu tür bir itirazdan sonra genel kurul artık karar alamaz[7].
Çağrısız genel kurulda gündeme bağlılık ilkesi geçerlidir[8]. Ancak düzenlemenin ikinci fıkrası kapsamında çağrısız olarak toplanan genel kurulda, gündeme oybirliği ile madde eklenebilir; aksine esas sözleşme hükmü geçersizdir. Gündeme madde alınması her ne kadar oybirliği gerektirse de gündem maddesinin oylanması ile karar alınabilmesi için oy çokluğu yeterlidir. Bu kural gündemde yer alsın ya da sonradan eklensin tüm gündem maddeleri için geçerlidir[9].
Çağrısız genel kurulda tüm ortaklar hazır bulunmasına rağmen bazı ortaklarının alınan kararlara olumsuz oy kullanması, karar için yeterli çoğunluk sağlandıktan sonra önem arz etmez. Eş söylemle gündem maddesine olumsuz oy kullanılması kararın geçersizliği sonucunu doğurmaz[10].
Toplantıya fiziken katılmayan pay sahibinin kendisinin toplantıda var sayılmasını sözlü ya da yazılı olarak talep etmesi, çağrısız genel kurulun usule aykırı toplandığını gösterir[11].
Pay sahiplerinin tamamının hazır bulunduğu toplantıda bir ya da birkaç karar alındıktan sonra pay sahiplerinden birinin toplantıdan ayrılması halinde o andan itibaren toplantı devam edemez ve karar alınamaz. Zira artık hukuken geçerli bir genel kurul yoktur. Pay sahibinin toplantıyı terk etmesine rağmen kalan pay sahiplerinin toplantıyı devam ettirmesi halinde alınacak kararlar yoklukla maluldür. Ancak pay sahibinin toplantıyı terkettiği ana kadar alınan kararlar geçerlidir[12].
GÜNDEM VE GÜNDEME BAĞLILIK
TTK’nın 413’üncü maddesi gereği gündem, genel kurulu toplantıya çağıran tarafından belirlenir. Gündemde bulunmayan konular genel kurulda müzakere edilemez ve karara bağlanamaz. Buna gündeme bağlılık ilkesi denir[13]. Genel kurul ilanında lüzum görülecek sair hususlar şeklinde bir gündem maddesi tespit etmek mümkün değildir[14].
Gündem ile ilgili aykırılıklar gündemin pay sahiplerine bildirilmesi aşamasında TTK’nın 413/1 ve 414’üncü maddeleri kapsamında gerçekleşebileceği gibi, pay sahiplerince genel kurulda karar alınması aşamasında da TTK’nın 413/2’nci maddesi kapsamında gerçekleşebilir[15]. Her iki halde de yokluk ve iptal edilebilirlik yaptırımı gündeme gelecektir.
Genel kurulda gündemde bulunmayan konular görüşülüp karara bağlanmışsa genel kurulda alınan tüm kararlar değil sadece gündem dışı alınan kararlar iptal edilir[16]. Yargıtay’da gündem dışı konuların karara bağlanması halinde kararın butlanla malul olmadığını, iptal edilebilirlik yaptırımına tabi olduğuna karar vermiştir[17]. Bu durumda alınacak kararlar hükümsüzdür. Yargıtay da bir kararında gündemde olmayan bir konunun görüşülmesi ve karara bağlanması halinde yokluk değil iptal edilebilirlik yaptırımın ortaya çıkacağını ifade etmiştir[18].
Gündeme bağlılık ilkesi genel kurul toplantısının ertelenmesi halinde de geçerlidir[19]. Erteleme sonucunda ikinci toplantıya gündem maddesi eklenemez[20].
Gündeme bağlılık ilkesinin istisnaları da mevcuttur. TTK’nın 364’üncü maddesinde yönetim kurulu üyelerinin, esas sözleşmeyle atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya gündemde madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı hâlinde, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabileceği, yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişinin, kendi adına tescil edilmiş bulunan kişiyi her an değiştirebileceği hükme bağlanmıştır.
Gündeme bağlılık ilkesinin ikinci istisnasını ise finansal tabloların ve buna bağlı konuların müzakeresinin azınlığın talebi üzerine ertelenmesi oluşturmaktadır. TTK’nın 420’nci maddesinde finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konuların, sermayenin onda birine, halka açık şirketlerde yirmide birine sahip pay sahiplerinin istemi üzerine, genel kurulun bir karar almasına gerek olmaksızın, toplantı başkanının kararıyla bir ay sonraya bırakılacağı, ertelemenin, 414’üncü maddenin birinci fıkrasında yazılı olduğu şekilde pay sahiplerine ilanla bildirileceği ve internet sitesinde yayımlanacağı, İzleyen toplantı için genel kurulun, kanunda öngörülen usule uyularak toplantı çağrısı gerçekleştireceği hükme bağlanmıştır.
Düzenleme kapsamında azlığın istemiyle toplantı bir defa ertelendikten sonra finansal tabloların müzakeresinin tekrar geri bırakılmasının istenebilmesi, finansal tabloların itiraza uğrayan ve tutanağa geçmiş bulunan noktaları hakkında, ilgililer tarafından, dürüst hesap verme ölçüsü ilkeleri uyarınca cevap verilmemiş olması şarttır.
Gündeme bağlılık ilkesinin bir diğer istisnasını da TTK’nın 438’inci maddesinde düzenlenen özel denetçi istemi oluşturmaktadır. Madde ile her pay sahibinin, pay sahipliği haklarının kullanılabilmesi için gerekli olduğu takdirde ve bilgi alma veya inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa, belirli olayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulmasını, gündemde yer almasa bile genel kuruldan isteyebileceği hükme bağlanmıştır. Bu istem genel kurulca onaylanırsa, şirket veya her bir pay sahibi otuz gün içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden bir özel denetçi atanmasını isteyebilir. Aynı yasanın 439’uncu maddesi kapsamında genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi hâlinde, sermayenin en az onda birini, halka açık anonim şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri veya paylarının itibarî değeri toplamı en az birmilyon Türk Lirası olan pay sahiplerinin üç ay içinde şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atamasını isteyebileceği hükme bağlanmıştır. Dilekçe sahiplerinin, kurucuların veya şirket organlarının, kanunu veya esas sözleşmeyi ihlal ederek, şirketi veya pay sahiplerini zarara uğrattıklarını, ikna edici bir şekilde ortaya koymaları hâlinde mahkemece özel denetçi atanabilir.
[1] MOROĞLU, s.117.
[2] MOROĞLU, s.119.
[3] PULAŞLI, s.366.
[4] PULAŞLI, s.366.
[5] AYHAN, s.347.
[6] MOROĞLU, s.118.
[7] ŞENER, s.483.
[8] PULAŞLI, s.366.
[9] PULAŞLI, s.366.
[10] ŞENER, s.482.
[11] MOROĞLU, s.118.
[12] MOROĞLU, s.119.
[13] PULAŞLI, s.366.
[14] PULAŞLI, s.366.
[15] MOROĞLU, s.106.
[16] PULAŞLI, s.367.
[17] Y.11.HD. 28.12.1993 T. E.4010 K.8733.
[18] Y.11.HD. 5.11.2007 T., E.10724, K.13736 (ERİŞ, s.2683).
[19] Y.11.HD. 28.3.1974, E.645 K.1075
[20] PULAŞLI, s.367.