ANONİM ŞİRKETLERDE GENEL KURUL TOPLANTI TÜRLERİ İLE GENEL KURUL KARARLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ

Av.Ali Mert KARAKILÇIK

GENEL KURUL KARARLARININ TANIMI VE OLUŞUMU

TANIMI

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda öngörüldüğü üzere anonim ortaklıklarda iki zorunlu organ mevcuttur. Bunlardan biri genel kurul diğeri ise yönetim kuruludur. Bu organlardan birinin eksikliği ortaklık tüzel kişiliğinin feshi sonucunu doğurur[1]. Genel kurul pay sahipleri veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine daha önceden belirlenmiş olan gündem maddelerini görüşüp karara bağlamak üzere oluşturulan organdır. Genel kurulda, kanundan ya da ortaklık sözleşmesinden kaynaklanan yetkilerini kendisini oluşturan pay sahipleri ya da bunların yetkili temsilcilerinin oyları ile meydana gelen kararlarıyla kullanır[2].

Ortaklığın karar ve irade organı[3] olarak genel kurulun alacağı kararlar, hukuki sonuç doğuran bir irade beyanı niteliği taşır. Bu yönüyle alınacak kararlar hukuki işlem niteliği taşımakta[4] olup işlemlerin oluşumu ve geçerlilik şartlarına 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 27’nci maddesi hükümleri uygulanabilir[5]. Ayrıca genel kurul kararları gibi bu kararların kurucu unsurlarını meydana getiren oylar da pay sahiplerinin irade beyanları olarak hukuken bağımsız bir varlığa sahiptirler[6]. Hukuki işlemlerde irade sakatlığını düzenleyen Borçlar Kanunu hükümlerinin bir irade beyanı olan oy verme hakkında da uygulanması mümkün olup pay sahibi hata, hile ve ikrah nedeniyle oyun iptalini dava edebilir[7]. Yargıtay da bir kararında ortaklık yönetim kurulunun ibrasının, bilançonun gerçek durumu göstermesi halinde geçerli olduğunu, ibra kararının hukuka aykırılığı halinde bu kararın genel kurulda oy birliği halinde alınsa dahi öneminin olmadığını ifade etmiştir[8].

Genel kurul, karar organı olarak ortaklık iradesini açıkladığından[9] genel kurulda alınan kararlar bütün pay sahiplerini ve şirketin diğer organlarını bağlar. Bunun için şirket ortaklarının toplantıda hazır bulunup bulunmamasının bir önemi yoktur[10]. Ancak genel kurulun ortaklıktan ayrı bir tüzel kişiliği yoktur[11]. Genel kurul, her pay sahibinin aslen veya bir temsilci aracılığı ile katılabildiği tek organdır[12]. Genel kurul, yılda bir defa olağan ya da gerektiğinde olağanüstü toplanan bir organ olduğundan devamlılık unsuruna sahip değildir[13].

TTK’nın anonim ortaklıkların yönetim ve temsile ilişkin hükümlerini içeren 365’inci maddesinde ifade edildiği üzere anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Bu nedenle genel kurulun şirketi temsil yetkisi yoktur[14]. Dolayısıyla genel kurul kararları nedeniyle ortaya çıkan sorumluluk, genel kurul kararlarını uygulayan organ veya organların üyelerine aittir[15].

Genel kurul kararlarının geçerliliği herşeyden önce hukuk kurallarına aykırı olmamalarına yani hukuken mevcut ve geçerli olmalarına bağlıdır[16]. Bu kapsamda Yargıtay uygulaması ve doktrinde ifade edildiği üzere genel kurul kararları yokluk, butlan ve iptal edilebilirlik denetimine tabidir.

OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISI

TTK’nın 409’uncu maddesi uyarınca anonim ortaklık genel kurulları olağan ve olağanüstü toplanır. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Bu toplantılarda, organların seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakere yapılır, karar alınır.

Bu kapsamda olağan genel kurul toplantısı her yıl faaliyet dönemin sonundan itibaren üç ay içerisinde en geç mart ayı sonuna kadar yapılması gereken bir toplantı türüdür. Bu toplantılar doktrinde adi toplantı olarak da adlandırılmaktadır[17]. Bu toplantılar düzenli bir şekilde her yıl yapılarak aşağıda belirtilen konular karara bağlandığından olağan toplantı adını almaktadır[18].

Olağan genel kurul, ortaklığın faaliyet devresi sonunda toplanarak ortaklığın tüm işlem ve hesaplarına ait işleri müzakere ve tasdik eder[19]. Bu toplantıda kanunen toplantı gündeminde bulunması gereken hususlar müzakere edilerek karar alınır. Olağan genel kurul gündeminde genel olarak aşağıdaki hususlar yer almaktadır;[20]

  • Açılış ve toplantı başkanı ve heyetinin seçimi,
  • Genel kurul tutanaklarının imzalanması için toplantı heyetine yetki verilmesi,
  • Yönetim kurulu ve denetçi raporlarının okunması, müzakeresi ve onayı hakkında karar alınması,
  • Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık karar üzerinde tasarrufa, kar payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kara katılması dahil, kullanılmasına dair kararların alınması,
  • Yönetim kurulu üyelerinin ve denetçilerin ibrası,
  • Yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerin seçimi ve görev süresinin tespiti,
  • Esas sözleşmede yer almamışsa, yönetim kurulu üyelerinin ve denetçilerin ücret ve huzur haklarının tespiti,
  • Gerekli görülüp gündeme alınmış konular varsa bu hususlar,
  • Dilek, temenniler ve kapanış.

Olağan genel kurul toplantısı gündem maddeleri Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin 13’üncü maddesinde de ayrıca düzenlenmiştir.

Olağan genel kurul toplantısı, öngörülen günde TTK’nın 418’inci maddesi kapsamında toplantı nisabı sağlanamadığı için ya da azınlığın talebi ile TTK’nın 420’nci maddesi kapsamında bir veya daha fazla ertelenmemişse, ertelenen toplantılar da olağan genel kurul toplantısı sayılır[21].

OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL TOPLANTISI

TTK.m.409/2 uyarınca olağanüstü genel kurul toplantısı, genel kurulun belirli zamanların dışında toplanması halinde söz konusu olur. Olağanüstü toplantı gerekli görüldüğü takdirde her zaman yapılabilir. Bu toplantıya çağrıyı gerektiği takdirde yönetim kurulu yapar. Yönetim kurulu için bu çağrı yetkisi aynı zamanda bir yükümlülüktür[22]. Olağanüstü genel kurul toplantısının gündemini toplantı yapılmasını gerektiren sebepler oluşturur[23]. Bu toplantı türünün olağan toplantıda farklı olmasının sebebi toplantı zamanlarının farklılık arz etmesidir[24]

Azınlık pay sahipleri de gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek yönetim kurulundan genel kurulu toplantıya çağırmasını ya da genel kurul zaten toplanacaksa gündeme madde eklenmesini talep edebilirler[25]. Bu husus TTK’nın 411’inci maddesinde açıkça hükme bağlanmıştır; “Sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını isteyebilirler. Esas sözleşmeyle, çağrı hakkı daha az sayıda paya sahip pay sahiplerine tanınabilir.” Ancak bunun için yönetim kurulunun bazı hukuki ya da fiili engeller nedeniyle genel kurulu toplantıya çağırmasının mümkün olmaması gerekir. Bu duruma örnek olarak tek üyeden oluşan bir yönetim kurulu üyesinin istifası, ölümü gibi sebeplerden artık mevcut olmaması ya da kurul halinde çalışacak yönetim kurulunun toplantı ve karar yeter sayılarını sağlayamaması gerekir (TTK m.390/1)[26].

TTK’nın 412’nci maddesi gereği pay sahiplerinin çağrı veya gündeme madde konulmasına ilişkin istemleri yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya isteme yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde, aynı pay sahiplerinin başvurusu üzerine, genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verebilir. Mahkeme toplantıya gerek görürse, gündemi düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrıyı yapmak üzere bir kayyım atar. Kararında, kayyımın, görevlerini ve toplantı için gerekli belgeleri hazırlamaya ilişkin yetkilerini gösterir. Zorunluluk olmadıkça mahkeme dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir. Mahkemece bu hususlarda verilecek olan kararlar kesin olup düzenlemede herhangi bir yasa yolu öngörülmemiştir.

Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin 5/1-b hükmü gereği Olağanüstü genel kurul toplantısı şirket için lüzumu halinde veya zorunlu ve ivedi sebepler çıktığı takdirde yapılan ve gündemini toplantı yapılmasını gerektiren sebeplerin oluşturduğu hallerde her zaman gerçekleştirilebilir.

Genel kurul toplantılarının olağanüstü olması usul ve şekil bakımından olağan genel kurul toplantılarından bir farklılık arz etmez[27].

[1] Y.11.HD. 12.02.2001, E.2000/10084, K.2001/1146. (Kazancı İçtihat Programı).

[2] MOROĞLU, s.9.

[3] PULAŞLI, s.348.

[4] MOROĞLU, s.11.

[5] PULAŞLI, s.348.

[6] MOROĞLU, s.13.

[7] MOROĞLU, s.14.

[8] YHGK. 1.7.1964 T., E.836, K.500 (ERİŞ, s.2658).

[9] AYHAN, s.340.

[10] AYHAN, s.340.

[11] KARSLIOĞLU, s.28.

[12] KARSLIOĞLU, s.28.

[13] PULAŞLI, s.348.

[14] ŞENER, s.460.

[15] KARSLIOĞLU, s.29.

[16] MOROĞLU, s.27.

[17] AYHAN, s.346.

[18] TÜRK,  s.43.

[19] PULAŞLI, s.350.

[20] PULAŞLI, s.351.

[21] AYHAN, s.346.

[22] Y.11.HD. 25.02.2014 T. 2012/13135 E. 2014/3515 K. (Kazancı İçtihat Programı).

[23] TÜRK, s.44.

[24] KARSLIOĞLU, s.37.

[25] PULAŞLI, s.352.

[26] PULAŞLI, s.352.

[27] AYHAN, s.347.